một điều lặng lẽ

Sau nhiều năm không gặp, K kể cho tôi nghe một câu chuyện về việc anh đang theo đuổi. Tôi biết K yêu việc phục chế các bảo tàng ở Việt Nam. Từ khi anh về nước, đó là công việc anh kiên trì thực hiện, một cách lặng lẽ và bền bỉ. Tôi cũng đã đến các bảo tàng ấy, rải rác ở các miền đất nước, để ngắm chúng một cách lặng lẽ. Lý tưởng của anh là một điều lạ lùng, ngay từ những năm tháng anh còn sống ở Pháp. 

Sáng ấy, K kể về bảo tàng gần nhất mà anh thực hiện ở ngoại ô Hà Nội. Đâylà một bảo tàng cá nhân, được thiết kế trong một căn nhà cổ tại làng nghề truyền thống. Nơi đây sẽ tái hiện lại cuộc sống của những người trong nhà, ba đời theo đuổi gìn giữ và phát triển nghề này. Khi lựa chọn các vật sẽ được trưng bày, K ngạc nhiên vì số lượng thư từ viết tay rất lớn, qua nhiều thời kỳ, nhiều năm tháng. Cho đến tận gần đây, các thành viên trong gia đình vẫn viết thư tay cho nhau, khi đi vắng, khi cần trao đổi hoặc thảo luận, khi muốn nhắn gửi yêu thương, khi muốn chia sẻ bất cứ điều gì... Đó là một ngạc nhiên đến ấn tượng. Chủ nhà đã nói với anh rằng: Chúng tôi không muốn xảy ra xung đột với nhau. Khi bạn viết điều gì đó ra giấy và gửi đi, điều đó sẽ giảm thiểu khả năng xung đột gây tổn thương cho nhau. Và họ đã làm điều đó trong nhiều năm qua, đời này truyền qua đời khác như một thói quen sinh hoạt như một nếp nhà. Một điều đẹp đẽ hiển hiện tự nhiên và lặng lẽ như thế đã khiến chúng tôi vô cùng xúc động. 

Việc viết tay một điều gì đó ngày càng trở nên khó khăn, ngay cả với những người yêu chữ nghĩa hay viết lách. Khi tôi bắt đầu sản xuất giấy viết thư cho Book Nest, nhiều người bảo tôi lại ham chơi rồi. Tôi không biết nói gì hơn vì không quen chia sẻ hay giải thích, mà cũng sợ sáo rỗng với chính mình. Nhưng sáng ấy, khi K kể cho tôi nghe câu chuyện về bảo tàng bé nhỏ, tôi nghĩ mình có thể mỉm cười một cách lặng lẽ. 

5 tháng trôi qua kể từ khi tiệm sách nhỏ bé của tôi ra đời, vài người bạn tôi đã bắt đầu viết postcard để gửi về Book Nest khi họ đi xa. Chúng tôi cũng bắt đầu viết thư tay để gửi qua lại, chia sẻ những câu chuyện mà khi chat vội vã khiến chúng tôi quên ngay sau đó. Đó là vì họ yêu mến tôi và muốn ủng hộ những điều tôi đang làm. Nhưng sau một thời gian, mỗi người cũng đều cảm thấy hạnh phúc lạ lùng khi nhận lại những dòng viết tay, điều mà lâu lắm rồi chúng tôi không trao gửi cho nhau nữa. Khi nhận thư, tôi dễ cảm thấy lòng mình mềm lại và thư thả hơn. Đó là một niềm vui lặng lẽ nhưng bền bỉ và ngọt ngào. 

Sài Gòn, tháng Chín, 2015

"Về cô gái này" - Về một nỗi cô đơn

Bạn có biết điều giống nhau nhất giữa một người 121 kg và một người 36 kg? Đó là cảm giác bất lực vì không thể tự kiểm soát được cơ thể mình. Nếu bạn là phụ nữ, cảm giác đó thật bế tắc và chán nản. Nếu bạn là một phụ nữ nhạy cảm như Z, điều đó trở thành nỗi cô đơn đến tuyệt vọng. Khi bạn quá béo, mọi thứ trở nên khó khăn. Những điều ai cũng có thể hình dung ra là quần áo chật chội, đi lại nặng nề, ánh mắt gièm pha kỳ thị của người xung quanh… Nguyễn Ngọc Thuần đã tàn nhẫn hơn tất thảy, khi mở toang sự xấu hổ và đơn độc của Z. Cô béo đến nỗi không thể nhìn thấy bước chân của mình trên cầu thang. Cô bước xuống bằng suy đoán về khoảng cách và có thể ngã vì điều đó. Khi vấp ngã cô gần như không thể đứng dậy. Cô béo đến nỗi không thể nhìn thấy âm hộ, không thể tự tay chạm đến thứ tuyệt vời nhất của mình để làm vệ sinh mà phải thiết kế ra một cỗ máy làm việc đó. 

Đó là những bất tiện của đời sống mà nếu ở một xã hội khác có thể được giải quyết bằng sự chia sẻ thẳng thắn với người sống cùng hoặc các trung tâm tư vấn tâm lý. Ở nơi Z đang sống thì không, cô chìm sâu dưới đáy của sự mặc cảm, của cảm giác bị ruồng bỏ khinh khi từ chính những người phụ nữ. Cô sống trong thế giới riêng mình, đối mặt với cái chết bất ngờ trong đêm bởi triệu chứng ngừng thở trong giấc ngủ. 

Nhưng chứng béo phì có thực sự là điều khiến Z ngạt thở với cuộc sống này? Đó có phải lý do khiến cô không thể hạnh phúc? Là lý do khiến J, người chồng gắn bó với cô từ năm 18 tuổi rời bỏ cô không một lời từ biệt? Là lý do khiến cô không thể làm mẹ một cách trọn vẹn? Có lẽ là không. Chính nỗi cô đơn bẩm sinh là nguyên nhân khiến cô không thể tin rằng tình yêu của J khiến anh chấp nhận cơ thể cô. “Những kẻ cô đơn không bao giờ có thể tiêu hoá nổi tình yêu”, là một mệnh đề nhức nhối mà tác giả đã gieo vào người đọc. Và Z, khi nhận ra mệnh đề này, cô đã chính thức từ bỏ việc tìm kiếm hạnh phúc trong thế giới thực. Đó là khi cô từ chối Sumo, một người béo phì hài hước mà cô đã theo dõi từ lâu trên Facebook và cả ngoài đời thực. Cô từ chối một người dễ mến và yêu quý cô, ngay trong chuyến đi cô đã sắp xếp để được ở gần anh. 

“Tôi đã quá cô đơn đến mức nghĩ rằng, mình không cần phải lựa chọn. Tôi đã lẽo đẽo bên Sumo, tìm hiểu những gì liên quan đến anh, tôi ướm vào đó, tôi ngỡ rằng mình đang túng thiếu. Nhưng kỳ thực, tôi giống như một người đi dạo cuối tuần, với ước muốn cần phải đem một thứ gì đó về nhà hơn là sự thật vốn có của nó”. 

Z giảm cân không phanh xuống đến con số báo động. Và cô tiếp tục mất khả năng tự làm chủ hành động của mình. Khác chăng, lần này Z đã từ bỏ việc chịu đựng cơ thể mình. Cô chấm dứt những lời thì thầm của trái tim mình. Cô cống hiến cơ thể cho khoa học và giữ lại một cuốn nhật ký cho đứa con nuôi. Tất nhiên, Về cô gái này không chỉ ngập tràn nỗi cô đơn u ám như vậy. 

Tác giả đã rất khéo léo đan xen các nhân vật thú vị để mang đến cảm giác nhẹ nhàng cho độc giả: nhân viên giao hàng yêu ca sỹ M, giám đốc sáng tạo K, bà bán cà-phê cuối xóm và thằng bé giao nước uống tại nhà... Họ là những mảnh ghép cân bằng lại sự cô đơn của nhân vật chính. Đó là những sự tử tế luôn tồn tại xung quanh mỗi chúng ta, là minh chứng rằng mỗi con người đều có quyền lựa chọn sống đơn độc hoặc trở thành một phần của thế giới. Đôi khi chúng ta phải chấp nhận từ bỏ sự nhạy cảm của chính mình để sống sót trong thế giới có quá nhiều khắc nghiệt và nỗi buồn này. Phần kết của câu chuyện mở ra những góc nhìn nhẹ nhàng hơn về cuộc đời của Z. Người đọc sẽ thở phào vì mọi thứ có lẽ không đến mức bi kịch đến như thế. Người ta có thể giải quyết nỗi cô đơn của Z theo các cách khác nhau như rời khỏi thành phố này đến một thành phố khác, lao vào những mối quan hệ mới mà không suy nghĩ về sự gắn kết tương lai... Hoặc đó cũng chỉ là một động thái xoa dịu đầy hòa hoãn của Nguyễn Ngọc Thuần mà thôi.

9/2015